Kalbin Yapısı
Normal kalp yumruktan biraz daha büyük, kas yapısında güçlü bir pompadır. Günde ortalama 100.000 kez kasılarak, 8000 litre kanı sürekli olarak dolaşıma pompalar.
Kalp dört boşluktan oluşur. Üstte sağ ve sol olmak üzere iki kulakcık, altta ise sağ ve sol olmak üzere iki karıncık vardır. Kalpte dört kapak bulunur: Triküspid kapak sağ kulakcık ile sağ karıncık arasında, pulmoner kapak sağ karıncık ile akciğerlere kan taşıyan büyük damar (pulmoner arter) arasında, mitral kapak sol kulakcık ile sol karıncık arasında ve aort kapağı sol karıncık ile ana atar damar / şah damarı (aort) arasında bulunur.
Kalbin Çalışması
Organlardan gelen ve oksijeni az olan kirli kan toplardamarlar ile sağ kulakcığa dökülür, buradan triküspid kapak aracılığı ile sağ karıncığa geçer. Sağ karıncık kirli kanı pulmoner kapaktan pulmoner arter aracılığı ile akciğerlere pompalar. Akciğerlere gelen kan oksijenden zenginleşir. Oksijenden zenginleşen temiz kan, akciğer toplardamarları ile sol kulakcığa, buradan da mitral kapak aracılığı ile sol karıncığa geçer. Sol karıncığa gelen temiz kan aort kapağından geçerek aort aracılığı ile tüm organlara pompalanır. Sol karıncıkdaki kanın basıncı kolda ölçülen kan basıncına eşittir.
Kalp Hastalıkları (Doğuştan Kalp Hastalığı, Edinsel Kalp Hastalığı, Aritmi)
Doğuştan Kalp Hastalığı
Doğuştan kalp hastalığı kalpte doğum sırasında bulunan yapısal bir bozukluktur ve genellikle hamileliğin erken evrelerinde organların gelişmeye başladığı dönemde oluşur. Doğuştan kalp hastalıkları, kulakcıklar veya karıncıklar arasındaki küçük / büyük delikler veya kapaklardaki hafif / ağır darlıklar şeklinde olabileceği gibi, kulakçık veya karıncıklardan bir veya birden fazlasının olmaması gibi çok ağır bozukluklar şeklinde de olabilir.
Çocuklardaki bütün kalp hastalıkları doğuştan mıdır ?
Çocuklardaki kalp hastalıklarının çoğunluğu doğuştandır ve bunlar genellikle doğumdan sonra erken dönemde tanı alır. Duktus arteriozus açıklığı (PDA), atriyal septal defekt (ASD) ve ventriküler septal defekt (VSD) bunlardan bazılarıdır. PDA aort ile pulmoner arter arasındaki açıklıktır. PDA kateter yöntemi ile veya cerrahi olarak kapatılabilir. ASD kulakçıklar arasında, VSD ise karıncıklar arasında yer alan deliklerdir. Küçük deliklerin klinik olarak izlemi, geniş deliklerin ise kapatılması gerekir. Bunlardan uygun olanları ameliyata gerek kalmadan kateter yöntemi ile diğerleri ise cerrahi olarak kapatılır.
Kimlerin doğuştan kalp hastalığı olan çocuk doğurma riski vardır ?
Bütün anne ve babaların doğuştan kalp hastalıklı çocuğu doğabilir. Çoğunluğu hafif olmak üzere 1000 doğumdan sekiz çocukta doğuştan kalp hastalığı görülür. Anne, baba veya aile bireylerinden birinde doğuştan kalp hastalığı varsa doğacak bebeğin hasta doğma olasılığı daha yüksek olabilir.
Anne karnındaki bebeğin doğuştan kalp hastalığı tanısı
Hamilelik sırasında yapılan tetkikler ile (fetal ekokardiyografi) bebekde doğuştan kalp hastalığı veya ritm bozukluğu olup olmadığı anlaşılabilir. Annede veya ailenin diğer bireylerinde doğuştan kalp hastalığı bulunması, annenin hamilelikte kızamıkçık gibi bazı infeksiyonları geçirmesi, şeker hastalığının bulunması veya bazı ilaçları kullanmış olması ve kadın hastalıkları ve doğum hekimlerinin önerdiği durumlarda anne karnındaki bebeğin kalp hastalığı yönünden etkilenip etkilenmediği gebeliğin 18. haftasından itibaren fetal ekokardiyografi ile araştırılmalıdır.
Bebeğin doğuştan kalp hastalığı nasıl farkedilir ?
Ağır kalp hastalıklı bebekler ilk birkaç ay içinde belirti verirler. Bebeklerde doğuştan morluk,beslenme güçlüğü, hızlı soluk alıp verme veya kilo alamama gibi sorunlar bulunabilir ve muayene sırasında üfürüm duyulabilir. Hafif bozukluklar genellikle belirti vermezler ve diğer nedenlerden dolayı doktora başvurulduğunda üfürüm duyularak tanı alırlar.
Doğuştan kalp hastalığı bulunan çocukların yaşantısı nasıl olur ?
Çocukların çoğunluğu erişkin döneme kadar yaşarlar. Egzersiz kapasitelerinde kısıtlılık olabilmekle birlikte, çoğunluğunda normal veya normale yakın bir yaşam kalitesi vardır. Ağır hastalığı olanlarda egzersiz kapasitesinde azalma daha belirgindir. Bazı hastalıklarda büyüme geriliği ve öğrenmede güçlük olabilir.
Doğuştan kalp hastalıkları nasıl oluşur ?
Doğuştan kalp hastalıklarının çoğunluğunda neden bilinmemektedir. Kalıtsal olduğu varsayılmakla birlikte çok az gen ile ilişki saptanabilmiştir. Aynı ailede birden fazla çocukta doğuştan kalp hastalığı görülebilir . Mongolizm gibi bazı durumlarda kalp ile birlikte birden fazla organ etkilenebilir. Seyrek olarak hamilelikte ilaç kullanımı veya geçirilen infeksiyonlar doğuştan kalp hastalıklarına neden olabilir. Örneğin anne hamileliği sırasında kızamıkcık geçirirse bebeğin kalbi etkilenip yapısal kalp hastalığı oluşabilir. Bazı ilaçlar, alkol ve uyuşturucular da doğuştan kalp hastalıklı bebek doğma olasılığını artırırlar. Hamile besleyici diyet almalı, sigara ve alkol kullanmamalı, doktor önerisi dışında ilaç almamalıdır. Hastalık gelişiminde ailelerin kendilerini suçlu hissetmemeleri gerekir.
Doğuştan kalp hastalıklı çocukların izlemi
Bütün çocuklarda olduğu gibi doğuştan kalp hastalıkları olan çocuklarda da genel tıbbi önlemlere uyulması çok önemlidir. Doğuştan kalp hastalığı olan çocuklar, çocukluk çağı hastalıklarını kalp hastalığı bulunmayan çocuklar gibi genellikle sorunsuz geçirirler. Kalbin infeksiyondan (infektif endokardit) koruması için özel koşullarda antibiyotik önerilir. Doğuştan kalp hastalıklı çocuklara tüm çocuklarda olduğu gibi yaşına uygun aşıların yapılması gerekir. Buna ek olarak, grip aşısı gibi bazı aşılar da yapılabilir. Kalp hastalıklı çocukların iyi durumda olduğunun belirlenmesi için düzenli aralıklarla izlenmesi gerekir. Genel olarak, ilk tanı aldığı dönemde ve ameliyat sonrası daha sık, izleyen yıllarda daha seyrek aralıklarla kontrolleri istenir.
Çocuğa hastalığına bağlı olarak, düzenli aralıklarla aşağıdaki tetkiklerin yapılması istenebilir.
- Kan tahlilleri
- Göğüs filmi
- Elektrokardiyogram
- Yirmidört saatlik elektrokardiyografi (Holter)
- Ekokardiyografi
- Egzersiz testi
- Kalp kateterizasyonu
- Elektrofizyolojik çalışma
İnfektif endokarditten korunma
İnfektif endokardit; kana bulaşan bakterilerin kalbin içini döşeyen zarlar, kalp kapakçıkları ve büyük damarlara yerleşmesi ile oluşan infeksiyondur. İnfektif endokardit seyrek bir infeksiyon olmasına karşın, kalp hastalığı bulunan çocuklar bu infeksiyon için yüksek risk taşırlar. Kana karışan bakterilerin çoğu ağız yolu ile alındığından, çocuklarda ağız temizliği ve diş bakımı önem taşımaktadır.
Ameliyat edilmemiş kalp hastalığı bulunan çocukların çoğuna ve ameliyat edilmiş çocukların bir kısmına infektif endokardit gelişiminin engellenmesi için antibiyotik verilmesi gerekir.
Çocuğun aşağıda belirtilen girişimler sırasında koruyucu antibiyotik kullanması gerekir.
• Bademcik ve geniz eti ameliyatı
• Karın, idrar yolları ve üreme organ ameliyatları
• Kanama oluşturabilecek diş girişimleri, diş çekimleri
İnfektif endokardit korunmada ailelere verilecek infektif endokardit kitapçığı içinde önerilen antibiyotik dozu ve uygulama zamanı ile ilgili ayrıntılı bilgiler bulunur. Kullanılacak ilaç ve dozu çocuğun kilosu ve kalp hastalığına göre farklılıklar gösterir.
Aktivitede sınırlama
Doğuştan kalp hastalığı bulunan çocukların çoğunluğunda günlük aktivitelerinde kısıtlama gerekmez; çocuğun yaşamının renklenmesi ve kalbin performansının iyileştirilmesi için fiziksel aktivite önerilir. Önerilen aktiviteler arasında yüzme, bisiklete binme, koşma, ip atlama sayılabilir. Az sayıdaki kalp hastalığında yarışma gibi aşırı efor gerektiren aktiviteler sınırlandırılır.
Doğurganlık çağındaki kadınlar
Doğuştan kalp hastalığı bulunan kadınların çocuk sahibi olmak istediklerinde üç önemli sorun vardır. ‘Hamilelik için kalp yeterince güçlü mü? Doğum kontrolü için hangi yöntem kullanılmalı? Doğacak çocukta kalp sorunu olabilir mi?’ Ameliyat edilmiş ve önemli kalp hastalığı bulunmayan kadınların çoğunluğunda hamilelik dönemi normal geçer ve doğumda sorun olmaz. Morarmaya yol açan doğuştan kalp hastalığı ve ağır kalp anomalisi bulunan bazı kadınlarda ise hamilelik ve doğum tehlikeli olabileceğinden hamilelikten korunmaları gerekir.
Doğum kontrolü konusunda her hasta farklılık gösterir. Bazılarında doğum kontrol haplarından sakınılıp, diğer doğum kontrol yöntemlerinin kullanılması gerekir. Doğum kontrol yöntemlerinin seçiminde doktor yardımı gerekebilir. Genel olarak toplumda doğuştan kalp hastalığı olma olasılığı yaklaşık olarak 1000 yenidoğan çocukta sekizdir. Doğuştan kalp hastalığı olan annenin çocuğunda veya kardeşlerinde doğuştan kalp hastalığı bulunan çocukta bu olasılık biraz daha artmıştır. Bebeklerin doğuştan kalp hastalıklarının yaklaşık yarısı annenin kalp hastalığına benzer.
Eğitim
Doğuştan kalp hastalığı bulunan çocukların çoğunluğu normal okula devam edebilir ve normal eğitim programına uyabilir. Az sayıdaki hastada aktivite kısıtlaması gerekebilir. Okulda merdiven çıkılmasını engellemek için asansör kullanması veya zemin kattaki sınıflarda eğitim yapılması, beden eğitimi derslerine girilmemesi gibi önlemler alınarak çocuğun okula devamı sağlanabilir.
Meslek seçimi
Doğuştan kalp hastalığı bulunan çocukların çoğunluğunda meslek seçiminde sınırlama gerekmez. Az sayıdaki hastaya aşırı yorulma gerektirecek meslekleri seçmemeleri önerilebilir.
Edinsel Kalp Hastalığı
Bazı kalp hastalıkları infeksiyon gibi diğer nedenlere bağlı olarak sonradan gelişebilir. Romatizmal ateş gibi sonradan oluşan bu hastalıklara edinsel kalp hastalıkları denir ve bunlar çocukluğun herhangi bir döneminde oluşabilir.
Romatizmal Ateş
Romatizmal ateş nedir ?
Romatizmal ateş vücudun bir çok bölümünü etkileyen iltihabi bir hastalıktır. Genellikle eklemlerde şişlik, ağrı veya cilt döküntüleri ile karşımıza çıkar. Kalp de değişik oranlarda etkilenebilir. Kalp hasarı geçici veya kalıcı olabilir.
Romatizmal ateş hangi yaşlarda görülmektedir ?
Romatizmal ateş en sık 5 -15 yaş arasında görülür.
Romatizmal ateşin nedeni nedir ?
Romatizmal ateşin nedeni streptokoklar ile oluşan boğaz infeksiyonudur. Boğaz infeksiyonlarının çoğu romatizmal ateşe yol açmadan iyileşirken az bir kısmında infeksiyondan 2-4 hafta sonra romatizmal ateş gelişir.
Romatizmal kalp hastalığı nedir ?
Romatizmal kalp hastalığı, romatizmal ateş sonucu kalp kapaklarının iltihaplanması ve şekillerinin bozulması sonucu oluşur.
Romatizmal ateş her zaman kalbi etkiler mi ?
Hayır. Etkilediği zaman kalp hasarı zamanla kaybolabilir veya kalıcı olabilir. Romatizmal ateş kalıcı kalp hasarına yol açtığında romatizmal kalp hastalığı olarak tanımlanır.
Romatizmal ateşten korunulabilinir mi ?
Evet. Streptokoklara bağlı boğaz infeksiyonu uygun olarak tedavi edilirse, romatizmal ateşten büyük olasılıkla korunulabilinir.
Streptokoklara bağlı boğaz infeksiyonu nasıl anlaşılabilir ?
Streptokoklara bağlı boğaz infeksiyonunun sık görülen belirtileri ani başlayan ve özellikle yutkunma sırasında olan boğaz ağrısı, ateş ve alt çene köşesinde veya boyun bölgesindeki bezelerde oluşan ağrılı şişliktir. Belirtiler bazı çocuklarda hafif olabilir. Çocuktaki boğaz infeksiyonunun streptokoklara bağlı olduğundan emin olmak için çocuk doktora götürülmeli ve onun önerisi ile boğaz kültürü gibi bazı tetkikler yaptırılmalıdır.
Romatizmal ateş bulaşıcı mıdır ?
Romatizmal ateş bulaşıcı değildir. Ancak romatizmal ateş öncesinde geçirilen streptokoklara bağlı boğaz infeksiyonu bulaşıcıdır.
Aynı kişi romatizmal ateşi birden fazla geçirebilir mi ?
Evet. Romatizmal ateşi bir kez geçiren çocukta , daha sonra karşılaşacağı streptokok infeksiyonlarında romatizmal ateş gelişme olasılığı artmıştır. Bu nedenle romatizmal ateş geçiren çocukların uzun süreli penisilin gibi koruyucu antibiyotik tedavisi alması gerekir. Koruyucu antibiyotik streptokoklara bağlı boğaz infeksiyonunu ve dolayısı ile romatizmal ateş gelişimini engeller.
Romatizmal ateşin kesin tedavisi var mıdır ?
Romatizmal ateşi tedavi edecek mucize bir ilaç yoktur. Romatizmal ateş atağı genellikle birkaç hafta ile birkaç ayda düzelir, ancak kalpte oluşan hasar yaşam boyu kalabilir. Korunmanın önemi buradan kaynaklanmaktadır.
Romatizmal ateşte ailevi geçiş olabilir mi ?
Bazı ailelerde streptokok infeksiyonu sonrası romatizmal ateş gelişmesine eğilim olmasına karşın , hastalık anne ve babadan doğacak çocuklara aktarılmaz. Ev ve yatak odası gibi kapalı ortamların fazla kişi ile paylaşılması streptokok infeksiyon bulaşıcılığını artırır.
Çocuğu romatizmal ateşten korumak için neler yapılabilir ?
Çocuğu boğazı ağrıdığında doktora götürmeli böylece doğru tanı ve uygun tedavi uygulandığından emin olunmalıdır.
Romatizmal ateşin tekrarlamaması için neler yapılabilir ?
Doktorun tedavi önerilerine uyularak çocuğun streptokoklara bağlı boğaz infeksiyonu geçirmesi önlenebilir. Üç haftada bir enjeksiyon şeklinde veya hergün ağızdan antibiyotik verilerek çocuğun tekrar romatizmal ateş atağı geçirmesi engellenebilir.
Romatizmal ateşe bağlı kalp tutulumu varsa, diğer kalp problemlerinin gelişmesi engellenebilir mi?
Diğer bazı kalp hastalıklarında olduğu gibi romatizmal kalp hastalığı olan kişilerin hasar görmüş kalp kapaklarında infeksiyon gelişme riski artmıştır. Gelişen infeksiyonlar “bakteriyel endokardit” veya “infektif endokardit” olarak adlandırılırlar. Bu infeksiyonların engellenmesi için dişler temiz tutulmalı ve diş çürüklerinin tedavi edilmesi gerekir. Ancak kanama oluşturabilecek diş tedavisi ve ameliyatlar öncesinde kana bakteri bulaşmasını engellemek için romatizmal karditi olan hastalarda işlem öncesi koruyucu antibiyotik tedavisi verilmesi gerekir. İşlemler öncesinde verilecek koruyucu antibiyotikler, romatizmal ateş tekrarını engellemek için düzenli olarak kullanılan antibiyotikten farklıdır.
Aritmi
Çocuklar kalbin hızlı çarpması, yavaş çarpması veya düzensiz çarpması gibi bulgu veren ritm bozuklukları ile doğabilirler veya herhangi bir dönemde ritm bozukluğu oluşabilir. Ritm bozukluklarına aritmi denir. Aritmi tanısında elektrokardiyografi (EKG), 24 saatlik EKG (Holter), egzersiz testi, elektrofizyolojik çalışma yöntemleri kullanılır. Ritm bozuklukları ilaçlar, anormal ritm yollarının kateter yöntemi ile yok edilmesi veya kalp pili yerleştirilmesi ile tedavi edilir.
Masum Üfürüm
Masum üfürüm nedir?
Masum üfürüm kalpte herhangi bir bozukluk olmadan duyulan üfürümdür ve bazen ‘fonksiyonel üfürüm’ veya ‘fizyolojik üfürüm’ olarak da adlandırılır. Adından da anlaşılacağı gibi bu üfürümün duyulması tamamen normaldir ve bir kalp hastalığına bağlı değildir. Bütün çocuklarda belirli dönemlerde masum üfürüm duyulabilir.
Masum üfürüm neden oluşur?
Kanın, kalpte veya büyük damarlarda dolaşırken yaptığı türbulans (titreşim) sonucu oluşur.
Masum üfürümün kalbe zararı var mı ?
Hayır
Masum üfürüm çocukları nasıl etkiler ?
Masum üfürümün çocuklara hiçbir zararlı etkisi yoktur ve bu çocuklara kendilerinde kalp hastalığı olmadığı anlatılmalıdır.Çocuklar normal günlük aktivitelerini yapmalıdır.
Masum üfürüm düzeltilebilir mi ?
Kalpte bozukluk olmadığından düzeltilecek birşey de yoktur. Bazen üfürüm çocuk büyüdüğü zaman kaybolabilir, bazen de erişkin yaşa kadar devam edebilir. Üfürümün kaybolup kaybolmamasının hiçbir önemi yoktur.